Luật Sư Lê Trọng Thêm Luật sư chuyên nghiệp tại Thành phố Hồ Chí Minh
Bài viết này là một chia sẻ cá nhân, nhân dịp sau 15 năm kể từ lần đầu tiên tôi bước chân vào hành trình khởi nghiệp. Tôi không có ý định dạy dỗ ai điều gì, chỉ đơn giản là kể lại những trải nghiệm thực tế, với hy vọng rằng đâu đó có người đang trên con đường tương tự có thể nhìn thấy mình trong đó, và tránh được vài cái giá mà tôi từng phải trả.
Mùa đông năm 2009, tôi rời công ty luật InvestConsult sau gần hai năm làm việc. Lúc đó tôi nghĩ mình đã sẵn sàng, mang trong đầu ba niềm tin mãnh liệt: rằng tôi giỏi, rằng kiếm tiền từ nghề luật là điều khả thi, và rằng điều hành một công ty chẳng có gì phức tạp. Nhưng đời không vận hành bằng niềm tin. Chỉ sau một thời gian ngắn, tôi rơi vào tình trạng hết vốn, không có doanh thu, có bảy người cùng làm mà chẳng ai tạo ra được gì rõ ràng. Tôi phải chạy đôn chạy đáo từng ngày để lo tiền thuê văn phòng, trả lương, chi phí vận hành. Cuối cùng, tôi thất bại, kéo theo không ít hệ lụy. Giờ nhìn lại, tôi chỉ có thể kết luận đơn giản: tôi thất bại vì thiếu hiểu biết.
Tôi dành bảy năm tiếp theo để đi làm thuê, học hỏi và tích lũy. Làm ở đâu tôi cũng cố gắng nhìn sâu hơn vào cách người ta vận hành doanh nghiệp. Có ba mảng mà tôi đặc biệt tập trung: bán hàng – marketing, tài chính, và nhân sự.
Tôi từng làm tại Beeline Việt Nam – một mạng viễn thông non trẻ, phải cạnh tranh với ba ông lớn Viettel, MobiFone và VinaPhone. Dù có ngân sách marketing dồi dào, Beeline vẫn chật vật vì những bất lợi quá lớn: gia nhập thị trường muộn gần 20 năm, hạ tầng yếu (dùng băng tần 1800 MHz, không có 3G), và bất kỳ gói cước nào đưa ra cũng bị đối thủ kèn cựa đến mức nghẹt thở. Sau hơn năm năm, nhà đầu tư nước ngoài buộc phải rút khỏi thị trường, đốt hơn nửa tỷ đô mà không đạt được kết quả gì đáng kể. Từ đó, tôi thấm thía rằng có marketing tốt thôi không đủ, nếu sản phẩm của bạn không có lợi thế cạnh tranh thực sự thì rất khó tồn tại.
Thời gian làm tại Beeline và sau đó ở một công ty luật có hơn 60 nhân sự, tôi bắt đầu tiếp xúc nhiều hơn với công việc quản trị nhân sự, đặc biệt là trong mô hình công ty luật. Tôi cũng tham gia cộng đồng VNHR – nơi có nhiều người làm nghề nhân sự lâu năm. Dần dần tôi nhận ra rằng nhân sự là một trong những bài toán nan giải và cũng khó định lượng nhất trong bất kỳ tổ chức nào. Có lần CEO của Beeline hỏi thẳng phòng pháp lý rằng nếu tháng sau công ty không trả được lương thì ông nên làm gì, có phải tuyên bố phá sản không? Dù vậy, công ty vẫn tổ chức team building, ngày hội thể thao, trang trí văn phòng… Trong khi đó, không nhiều người biết rằng tình trạng tài chính đã ở mức báo động. Tôi cũng từng được giao xây dựng khung năng lực, bộ tiêu chí đánh giá KPI cho một công ty luật. Lúc mới bắt tay vào làm, tôi nghĩ đó là việc đơn giản – nhưng càng làm càng thấy rối. Càng nghĩ ra nhiều tiêu chí thì lại càng khó xác định đâu mới là năng lực cốt lõi thật sự cần có. Đó là những trải nghiệm quý giá mà tôi không thể có được nếu chỉ học lý thuyết.
Từ những bài học lần đầu khởi nghiệp, khi làm lại, tôi thay đổi rất nhiều. Không khai trương rình rang, không đầu tư vào name card, logo hay website. Những việc đó, nếu cần, tôi tự làm hoặc nhờ người quen hỗ trợ. Tôi thuê một văn phòng nhỏ đủ cho bảy người, chi vỏn vẹn 35 triệu cho lần đầu setup. Không vay mượn bạn bè, không đụng đến tiền sữa, tiền bỉm của con. Tôi chọn sống kham khổ để khởi nghiệp – và điều đó trở thành thói quen chi tiêu sau này của cả công ty.
Ngay tháng đầu tiên, tôi đã không phải chi tiền cho nhân sự (vì công ty chỉ mỗi mình tôi), trong khi doanh thu gấp 2–3 lần lương đi làm thuê trước đó. Tôi biết phần nào đó là may mắn, nhưng cũng hiểu rằng những ngày giông bão có thể đến bất kỳ lúc nào. Tôi cẩn trọng tích lũy, không chủ quan.
Một năm trôi qua, tôi vẫn còn sống, công ty vẫn tồn tại. Nhưng hành trình không hề suôn sẻ. Có lúc thiếu tiền, có lúc mâu thuẫn nội bộ, có lúc tưởng như không thể tiếp tục. Trước đây khi còn làm thuê, tôi luôn nghĩ các công ty lớn mình từng làm việc đều ổn định, phát triển, mọi người hòa thuận. Sau này khi làm chủ và lắng nghe những nỗi đau của nhiều doanh nhân khác, tôi mới hiểu rằng công ty nào cũng có vấn đề riêng. Đó là quy luật. Không tránh được. Quan trọng là mình xử lý nó như thế nào.
Tôi viết những dòng này không để kể khổ, mà để chia sẻ. Nếu bạn đang trên hành trình khởi nghiệp, có thể bạn sẽ tìm thấy điều gì đó từ trải nghiệm của tôi. Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, hãy cho tôi biết. Tôi sẵn sàng kể thêm nhiều chuyện thật – cả thành công lẫn thất bại – từ quá trình vận hành một công ty nhỏ giữa một thị trường đầy biến động.
Sài Gòn 8/8/2025
Luật sư Lê Trọng Thêm