Tự Ti Năng Lực Và Ảo Tưởng Sức Mạnh Của Luật Sư Trẻ

Tự ti năng lực và ảo tưởng sức mạnh là hai trạng thái tâm lý đối lập nhau nhưng đều được xếp vào nhóm trạng thái tiêu cực. Trạng thái tiêu cực này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng xấu đến năng lực hành nghề, chất lượng công việc, con đường nghề nghiệp và mối quan hệ đồng nghiệp của bạn trong môi trường hành nghề luật chuyên nghiệp.

Có bao giờ bao giờ bạn cảm thấy mất tự tin hay cảm thấy mình quá giỏi trong một công việc cụ thể? Nếu bạn rơi vào cảm xúc như vậy, hãy đọc bài viết dưới đây để chiêm nghiệm và tìm ra lời khuyên hữu ích để vượt qua. Nếu bạn chưa bao giờ nghĩ về điều này thì đây là cơ hội để bạn, tự ngẫm xem mình đã từng rơi vào trạng thái này mà không nhận ra.

1. Tự ti năng lực

Có lần tôi nghe một bạn sinh viên thực tập chia sẻ, bạn ý thực sự cảm thấy mình là người vô dụng khi sản phẩm được bạn dùng 3 ngày đêm để viết ra nhưng luật sư hướng dẫn bạn vò nát và bỏ vào thùng giấy lộn. Từ trước đến nay bạn ý rất tự hào về bản thân khi luôn là sinh viên có thành tích học xuất sắc nhất lớp và còn được các hãng luật lớn tại Sài Gòn trao học bổng GES. Hỏi ra mới biết, bạn sinh viên này được luật sư điều hành của một công ty luật lớn nhất nhì Sài Gòn giao cho viết ý kiến tư vấn pháp lý cho khách hàng. Từ đó trở đi, bạn sinh viên này không dám nhận công việc nào mình chưa từng làm. Rồi suốt ngày chỉ dám nhận làm chân sai vặt cho các anh chị luật sư của văn phòng trong các công việc như tìm kiếm, cập nhật văn bản mới hay việc đi nộp hồ sơ tại các cơ quan Nhà nước. Hơn một năm từ cái thời điểm mất tự tin, bạn sinh viên này cảm thấy mình là người không có năng lực và chán nản với những gì mình đã được học.

Hay một trường hợp khác, một nữ trợ lý luật sư khi được tuyển dụng vào một công ty luật có tiếng tăng tại Quận 1, cũng gặp trường hợp tương tự. Cùng tốt nghiệp vào thời điểm với bạn sinh viên trên nhưng vì có bằng loại giỏi, tiếng Anh lại tốt nên may mắn được tuyển dụng vào vị trí trợ lý luật sư ngay từ đầu. Bạn trợ lý luật sư này cảm thấy rất tự hào về bản thân cho đến khi làm việc được hai tuần tại công ty luật này. Rồi một ngày nọ có sự việc xảy ra khiến bạn có ý định nộp đơn xin thôi việc. Chả là, bạn được giao làm chung nhóm với nữ luật sư được xem là có tính tình nghiêm khắc và dữ dằn nhất công ty. Khi được giao việc, bạn trợ lý này chỉ nghe loáng thoáng về công việc mình được giao và phản hồi lại với chị sếp rằng mình đã hiểu vấn đề và biết sẽ phải làm gì. Nội dung giao việc và nhận việc diễn ra chóng vánh trong 5 phút nhưng khi giao lại sản phẩm, bạn nữ trợ lý đã mất 30 phút để ngồi nghe những lời phàn nàn, chỉ trích và thậm chí những câu từ nặng lời từ chị luật sư kia.

Hai trường hợp trên đây xảy ra có thể khiến con đường nghề nghiệp của 2 bạn trẻ khi bước vào nghề có thể đã khép lại ngay từ những ngày đầu. Nhìn ở góc độ khách quan, tôi không nghĩ rằng hai bạn trên đây là người không có năng lực. Vấn đề chính là cách bạn tiếp cận công việc và cách mà người đi trước hướng dẫn bước vào nghề như thế nào thôi.

2. Ảo tưởng sức mạnh

Trái lại với hai bạn trẻ ở trên, một nam luật sư được đánh giá là thông minh, nhanh nhẹn và triển vọng nhất trong một công ty luật mới nổi lại rơi vào một tình huống cũng không mấy vui vẻ. Sau khi tốt nghiệp cử nhân luật, con đường hành nghề của bạn nam này lại vô cùng thuận lợi. Anh ý được giao vào nhóm làm chuyên môn về đầu tư nước ngoài. Sau ba năm, nam luật sư đã hoàn thành khóa đào tạo luật sư và được thăng chức lên phó phòng phụ trách mảng đầu tư nước ngoài. Bao nhiêu hồ sơ đầu tư của khách hàng nước ngoài đều đến tay anh, công việc cứ chạy phè phè mà không gặp trở ngại gì. Khi gặp tôi, anh cũng chia sẻ thời điểm đó anh đã nhiều lần đề nghị hội đồng thành viên của công ty phải cân nhắc anh lên vị trí cao hơn, trả lương cho anh ý nhiều hơn. Trong một số cuộc bình bầu và đánh giá cuối năm, lãnh đạo công ty cũng đáp ứng một phần nguyện vọng của anh. Tuy nhiên cho đến một ngày, sau khi công ty mời được một luật sư giỏi từ một hãng luật danh tiếng về làm luật sư thành viên và hình thành nên nhóm luật sư chuyên môn làm về M&A. Trong thương vụ đầu tiên, nam luật sư đã choáng ngợp và không thể nào hoàn thành công việc khi khối lượng công việc thì nhiều và thời hạn hoàn thành công việc lại rất gấp gáp. Nam luật sư cảm thấy đuối sức, nhưng quay đi ngoảnh lại thì không tìm kiếm được đồng đội nào hỗ trợ. Trước đây với tính kiêu căng và luôn coi mình là người giỏi nhất, anh thường chê bai đồng nghiệp cấp dưới, không mở lòng chia sẻ và đào tạo cho người đi sau.

Khi gặp tôi, anh nói rằng lúc trước em cứ tưởng nghề luật sư làm về kinh doanh thương mại thì công việc chỉ đơn thuần xoay quanh vấn đề đầu tư, thành lập mới, rồi vận hành ai ngờ càng làm việc lâu ngày mới thấy nghề của mình thật bao la kiến thức. Nam luật sư cũng tự nhận ra, trong cái nghề của mình cần phải làm việc đội nhóm, cần phải có người hỗ trợ, giúp đỡ mình. Không có luật sư nào có thể làm tốt, làm giỏi trong tất cả các lĩnh vực được.

3. Lời khuyên hữu ích

Có câu nói cảm xúc là kẻ thù của thành công, nhưng nếu làm việc mà vô cảm (không có đam mê) thì cũng không thể thành công. Cảm xúc hình thành trong quá trình làm việc là một quy luật tất yếu của cuộc sống. Tuy nhiên, những cảm xúc tiêu cực xuất phát trong tình huống tự ti năng lực và ảo tưởng sức mạnh là các cảm xúc tiêu cực. Nếu các cảm xúc này kéo dài, nó sẽ tổn hại đến con đường nghề nghiệp của cá nhân và kìm hãm sự phát triển của tổ chức.

Cá nhân tôi cũng đã trải qua các cảm xúc này nhưng không hề nhận ra, cho đến những năm gần đây khi trách nhiệm phát triển đội nhóm, phát triển nguồn nhân sự cho sự phát triển của công ty tôi mới đi tìm lời giải để cải thiện và giúp đỡ cộng sự của mình vượt qua các cảm xúc này. Qua kinh nghiệm cá nhân, muốn chia sẻ với bạn đọc một số lời khuyên hữu ích sau để bạn tham khảo và vận dụng:

Thứ nhất, về cá nhân, bạn nên thường xuyên đánh giá lại những kỹ năng, kiến thức mà bạn tích lũy được trong một thời gian (tốt nhất là 3 tháng 1 lần). Song song đó bạn cũng cần nhận ra những điểm mà bạn còn hạn chế để khắc phục với một kế hoạch rõ ràng.

Thứ hai, bạn nên chọn một môi trường làm việc có những luật sư hướng dẫn (mentor/coach) có năng lực hướng dẫn, phát triển cá nhân và đội nhóm để họ hỗ trợ bạn mỗi khi bạn rơi vào các trạng thái tâm lý tiêu cực như vậy.

Thứ ba, bạn nên khám phá các khía cạnh về cảm xúc của con người để bạn hiểu bản thân mình nhiều hơn cũng như hiểu người khác tốt hơn.

Thứ tư, bạn cũng nên hoàn thiện các kỹ năng mềm như kỹ năng giao việc-nhận việc; kỹ năng quản lý thời gian, quản lý công việc; kỹ năng kiểm soát cảm xúc.

Thay cho lời kết, đừng để tự ti năng lực và ảo tưởng sức mạnh giết chết tương lai nghề nghiệp của bạn. Hãy biết vượt quá cái tôi để đạt được thành công cá nhân cũng như thành công của tổ chức.

Luật sư Lê Trọng Thêm- LTT & Lawyers